Mówiąc o tajemnicach Paryża, nie można nie wspomnieć o legendarnym Upiorze z Paryskiej Opery Garnier. "Upiór Opery" to książka napisana w 1909 r. przez znanego pisarza Gastona Leroux. Urodził się on w 1868 r. w rodzinie przedsiębiorcy budowlanego. Z zawodu był prawnikiem, ale zajmował się dziennikarstwem. Sławę przyniosła mu powieść z 1907 r. pt. "Tajemnica żółtego pokoju" o przygodach dziennikarza-detektywa Josepha Rouletabille. Jednak jego najbardziej znanym dziełem jest właśnie "Upiór Opery". Opowiada on o losach śpiewaczki operowej Christine Daaé, która stała się znana praktycznie z dnia na dzień. Udało jej się to osiągnąć dzięki tytułowemu Upiorowi, zwanemu przez nią Aniołem Muzyki. Upiór był to tajemniczy człowiek o imieniu Eryk, który z powodu swojej deformacji ukrywa twarz za maską i mieszka w podziemiach Opery. Jest on jednak genialnym muzykiem i kompozytorem, dzięki czemu udaje mu się wydobyć talent Christine.
Niestety jednak za jego maską kryje się nie tylko zdeformowana twarz, ale także mroczny charakter. Wyobcowanie, odrzucenie i desperackie pragnienie normalności powoduje u Eryka skłonność do okrucieństwa. Popada on w obsesję na punkcie Christine, a jego namiętna miłość do niej staje się fanatyczna. Upiór terroryzuje dyrektorów Opery, zmuszając ich do trzymania dla niego specjalnej loży oraz dzielenia się pewną częścią zysków. Stoi też także za dramatycznymi wydarzeniami - powieszeniem się kierownika maszynistów Josepha Buqueta, ośmieszeniem śpiewaczki La Carlotty, która była rywalką Christine oraz zerwaniem się wielkiego żyrandola, który zabił nową dozorczynię. Tak więc Upiór jest człowiekiem niebezpiecznym i zdolnym do wszystkiego, tym bardziej jeśli chodzi o jego ukochaną. Niestety na jego drodze staje wicehrabia Raul de Chagny - młody i przystojny przyjaciel Christine, który darzy ją szczerym uczuciem i wygląda na to, że odwzajemnionym. Jednak młodzi zakochani nie mogą cieszyć się swoim szczęściem - Upiór nie pozwoli odejść ukochanej. Do jakiej tragedii może doprowadzić ten skomplikowany miłosny trójkąt? "Upiór Opery" to naprawdę fascynująca historia.
W 2019 r. nakładem Wydawnictwa Vesper ukazało się pięknie ilustrowane wydanie powieści Gastona Leroux. Wspaniale ukazane obrazy idealnie uzupełniają powieść, oddając jej klimat. Trzeba jednak przyznać, że nie jest to łatwa lektura. Jest to dosyć gruba książka, pełna różnorakich opisów i dialogów, w których można łatwo się zgubić. Akcja też nie postępuje w szybkim tempie, dlatego też trzeba dużo cierpliwości, aby się przebić przez tę opasłą lekturę. Jednak myślę, że warto ponieważ jest to prawdziwa klasyka, a historia Eryka jest fascynująca i zarazem tragiczna. Współczujemy temu bohaterowi mimo, iż dopuścił się strasznych czynów. Jego postać inspirowała wielu twórców, dlatego "Upiór..." doczekał się wielu adaptacji. Najsłynniejszą jest musical z 1986 r. stworzony przez Andrew Lloyda Webbera, który był wystawiony na londyńskim West Endzie oraz nowojorskim Broadwayu. To właśnie stąd pochodzą najbardziej znane utwory jak "Anioł Muzyki" czy "Wspomnij mnie". W Polsce musical był przedstawiany m.in. w Teatrze Roma. Ja osobiście byłam na spektaklu w Operze Śląskiej i było to naprawdę niesamowite przeżycie. Jedną z najbardziej znanych ekranizacji powieści jest film z 2004 r. z Gerardem Butlerem w roli głównej (co jest trochę ironiczne, bo Butler jest bardzo przystojnym aktorem :-) .
Postać Upiora tak bardzo obrosła w legendę, że niektórzy zaczęli uważać, że istniał naprawdę. Gaston Leroux osadził swojego bohatera w prawdziwej Operze Paryskiej, a jedną z jego inspiracji było wydarzenie z 1896 r. kiedy to na publiczność spadł wielki żyrandol, przez co zginęła jedna osoba. Budując postać Christine oparł się na biografii prawdziwej śpiewaczki szwedzkiej Christine Nilsson. Upiór ukrywał się między innymi przy podziemnym jeziorze - to po części prawda, bo pod fundamentami Opery znajdują się wody gruntowe. W książce występuje jeszcze jedna postać - tajemniczy Pers, który kiedyś uratował Erykowi życie. Był on inspirowany prawdziwą postacią - Ismailem Khanem, synem perskiego ambasadora, który był stałym bywalcem Opery. Poza tym historia Upiora to fikcja, jednak wiele osób uważa inaczej i przeczesuje archiwa w poszukiwaniu Eryka i rodziny de Chagny. Jak widać tytułowy Upiór jest postacią fascynującą i tak ciekawą i tajemniczą, że jest żywy po dziś dzień, a jego historia fascynuje wielu ludzi. Można by nawet powiedzieć, że tajemniczy geniusz, skrzywdzony przez los i skazany na cierpienie, po dziś dzień przemierza podziemia Opery. Jest jedną z tych wybitnych postaci, która na zawsze odcisnęła piętno w historii światowej literatury.
Stolica Francji inspirowała i inspiruje wielu pisarzy. Jednym z nich był Edgar Allan Poe, który swojego detektywa C. Auguste'a Dupina uczynił Francuzem, a opowiadania o nim osadził właśnie w Paryżu. Dupin był pierwszym stworzonym w literaturze detektywem. Posługiwał się on metodą dedukcji, co potem rozwinął sir Arthur Conan Doyle w swoich opowiadaniach o Sherlocku Holmesie. Dupin pojawia się po raz pierwszy w opowiadaniu "Zabójstwo przy Rue Morgue" wydanym w 1841 r. W domu przy Rue Morgue w Paryżu dokonano makabrycznej zbrodni. Madame i mademoiselle L'Espanaye odnaleziono martwe w pokoju zamkniętym na klucz od wewnątrz. Kilku świadków, słysząc straszne krzyki kobiet, wyważyło drzwi i wtargnęło do środka. Ich oczom ukazał się okropny widok. Pokój był splądrowany, a ciało dziewczyny na siłę wepchnięto do kominka. Ciało jej matki wyrzucono przez okno i było ono potwornie zmasakrowane. Ta straszna zbrodnia stanowiła nie lada wyzwanie dla policji - mimo, iż pokój był splądrowany nie zginęło nic cennego, więc policjanci nie mieli pojęcia jaki mógł być motyw. Poza tym dom był zamknięty od wewnątrz, a okna zatrzaśnięte. Mimo to świadkowie słyszeli kłótnie dwóch osób - prawdopodobnie Francuza i kogoś kto brzmiał z cudzoziemska. Ponadto wydawało się, że morderca był obdarzony wielką siłą - ciała kobiet były w strasznym stanie. Na ludność Paryża spadł wielki lęk - wyglądało na to, że po okolicy grasuje niebezpieczny szaleniec. Kiedy policja jest w kropce do akcji wkracza C.Auguste Dupin, który jest miłośnikiem analitycznego rozumowania. I to właśnie on wpada na trop. Czy uda mu się odnaleźć maniakalnego mordercę? Jest to bardzo ciekawe opowiadanie, po którym od razu widać, że było protoplastą przygód Sherlocka Holmesa. Dupin w bardzo podobny sposób kieruje się dedukcją i logicznym myśleniem. Zbrodnia opisana w "Zabójstwie przy Rue Morgue" jest naprawdę niecodzienna i budzi szczere zdziwienie - przede wszystkim osoba mordercy. Uważam, że ta historia jest bardzo oryginalna i pomysłowa, a Poe który pisał raczej opowiadania grozy, całkiem nieźle odnajduje się w świecie kryminałów. "Zabójstwo przy Rue Morgue" stanowi podwaliny pod późniejszą literaturę kryminalną, dlatego uważam że każdy miłośnik kryminałów powinien je znać.
Kolejnym opowiadaniem z C.Auguste Dupinem w roli głównej jest "Tajemnica Marii Rogêt", które zostało opublikowane w 1842 r. Tym razem Dupin zajmuje się sprawą zabójstwa młodej i pięknej pracownicy perfumerii Marii Rogêt. Dziewczyna w niedzielę 22 czerwca o 9:00 wyszła z pensjonatu, który prowadziła z matką, mówiąc swojemu narzeczonemu Jacquesowi Saint-Eustache, że udaje się na cały dzień do ciotki i żeby odebrał ja stamtąd o zmierzchu. Niestety Maria przepada jak kamień w wodę, a wkrótce jej zwłoki zostają wyłowione z Sekwany. Nie ulegało wątpliwości, że dziewczyna została zamordowana - uduszono ją kawałkiem materiału z jej sukni. Okrutne zabójstwo młodej dziewczyny wstrząsa opinią publiczną, a gazety prześcigają się w teoriach. Policja nie mając żadnego punktu zaczepienia, zwraca się o pomoc do Dupina. Wkrótce na jaw wychodzą nowe fakty: narzeczony dziewczyny popełnia samobójstwo, niedaleko brzegu Sekwany odnaleziono rzeczy zmarłej i ślady walki, a kobieta prowadząca tawernę twierdzi, że widziała ją w towarzystwie smagłego mężczyzny. Wszyscy podejrzewają bandę opryszków, ale Dupin nie jest tego pewny. Okazuje się bowiem, że parę miesięcy wcześniej dziewczyna również zniknęła, ale pojawiła się po tygodniu cała i zdrowa. Dupin uważa, że te sprawy się łączą. Czy i tym razem uda mu się odnaleźć zabójcę? Jest to naprawdę ciekawe opowiadanie z bardzo dużą ilością faktów. Analityczne wywody Dupina są tak szczegółowe, że czasem nawet ciężko się na nich skupić. Jest ono o tyle ciekawe, że Poe inspirował się w nim prawdziwymi wydarzeniami, mianowicie zabójstwem młodej dziewczyny Marii Cecylii Rogers, która została zamordowana w Nowym Yorku w 1841 r. Mary Rogers urodziła się prawdopodobnie w Lyme w stanie Connecticut w 1820 r. Pracowała w sklepie tytoniowym w Nowym Yorku, gdzie dzięki swojej urodzie zwracała uwagę wielu mężczyzn. Była ona półsierotą, ponieważ jej ojciec zginął kiedy miała 17 lat. Pracowała z sklepie tytoniowym Johna Andersona, ponieważ nieźle zarabiała, ale nadal mieszkała u swojej matki w jej pensjonacie. 5 października 1838 r. Mary zniknęła ze swojego domu, jednak powróciła parę dni później. Niektórzy sugerowali, że zamieszanie jakie wywołała miało być chwytem reklamowym sklepu Andersona. Jednak inaczej sprawa miała się 25 lipca 1841 r. Wtedy Mary wychodzi z domu mówiąc swojemu narzeczonemu Danielowi Payne'owi, iż udaje się w odwiedziny do ciotki. Niestety trzy dni później odnaleziono jej ciało w rzece Hudson w Hoboken w stanie New Jersey. Zabójstwo młodej dziewczyny odbiło się szerokim echem w całym kraju - sugerowano, że padła ofiarą gangu, pozbyto się jej ciała po nieudanym zabiegu aborcji lub że zabił ją narzeczony, który niedługo później przedawkował laudanum. Niestety sprawa po dziś dzień pozostaje nierozwiązana, a opowiadanie Poego było próbą jej rozwikłania. Mimo, iż "Tajemnica Marii Rogêt" spotkała się z raczej chłodnym przyjęciem, uważam że mimo wszystko warto się z nią zapoznać, bo jest to naprawdę ciekawa i wciągająca historia.
Ostatnim opowiadaniem, w którym występuje Dupin jest "Skradziony list" wydany w 1844 r. Tym razem Dupin ma do czynienia nie z zagadką morderstwa, ale spektakularnego rabunku. W komnatach królewskich dochodzi do bezczelnej kradzieży - niejaki minister D. kradnie wysoko postawionej osobie list, który jest dla niej kompromitujący, aby ją szantażować. Zdesperowana ofiara zwraca się o pomoc do prefekta paryskiej policji, a ten od razu przystępuje do dzieła. Minister D. jak i jego dom zostaje skrupulatnie przeszukany. Nic nie może umknąć uwagi policyjnych agentów - sprawdzają oni nawet nogi od krzeseł. Mimo to listu nie udaje się odnaleźć, a sprawca dalej czerpie korzyści z szantażu. Zrozpaczony prefekt postanawia szukać pomocy u Dupina. Czy słynnemu analitykowi uda się zażegnać kryzys polityczny? Myślę, ze to pierwsze opowiadanie tego typu i na pewno inspirował się nim Conan Doyle. Najciekawsze w tym opowiadaniu jest tak naprawdę odniesienie do natury ludzkiej. Dobry detektyw rozumie ją doskonale, dlatego odnosi sukcesy. Tutaj paradoksalnie zagadka jest tak trudna, ponieważ jest prosta, a my ludzie często nie dostrzegamy tego co mamy pod nosem.
Opowiadania Poego na zawsze pozostaną w kanonie literatury kryminalnej. Stanowią też punkt wyjścia dla późniejszych wspaniałych kryminałów. Mimo, iż nie jest to może lekka lektura, to jednak jeśli chce się poznać podwaliny pod swojej ulubione kryminały, to myślę że naprawdę warto się zapoznać.
Upiór z Opery mnie zachwycił, podobnie jak opowieści Poego... zmieniając temat na bibliotekę grozy... Uporałem się z najnowszym Blackwoodem i niestety jestem bardzo rozczarowany, owszem klimat jest świetny, ale opowiadania są strasznie przeciągane i przez to monotonne i nudne. Ociosać je o kilka, kilkanaście stron i byłoby świetnie. Pozdrawiam Mateusz/Koniarek
Ja też uwielbiam Poego. Co do Blckwooda to chciałam mu poświęcić kolejny post i tak właśnie pomyślałam, że to nie do końca to czego się człowiek spodziewa po Bibliotece Grozy.
Blackwood był bardzo oczekiwany a jednak moim zdaniem zawiódł ;-( A szkoda, bo serii nie jest potrzebny tom, który raczej zbytnio jej nie rozreklamuje, a przecież od wyników sprzedaży jest uzależnione wydanie kolejnych... Poe u mnie na pewno jest w trójce najlepszych autorów, w ogóle.
Właśnie mam takie same obawy, że prawdziwych wielbicieli gatunku nie jest aż tak wielu i przestaną wydawać Bibliotekę Grozy. Zdecydowanie potrzeba by było książek, które przyciągną czytelników. Mam nadzieję, że tak się stanie, bo szkoda by było tak wspaniałej serii.
Upiór z Opery mnie zachwycił, podobnie jak opowieści Poego... zmieniając temat na bibliotekę grozy... Uporałem się z najnowszym Blackwoodem i niestety jestem bardzo rozczarowany, owszem klimat jest świetny, ale opowiadania są strasznie przeciągane i przez to monotonne i nudne. Ociosać je o kilka, kilkanaście stron i byłoby świetnie. Pozdrawiam Mateusz/Koniarek
OdpowiedzUsuńJa też uwielbiam Poego. Co do Blckwooda to chciałam mu poświęcić kolejny post i tak właśnie pomyślałam, że to nie do końca to czego się człowiek spodziewa po Bibliotece Grozy.
UsuńBlackwood był bardzo oczekiwany a jednak moim zdaniem zawiódł ;-( A szkoda, bo serii nie jest potrzebny tom, który raczej zbytnio jej nie rozreklamuje, a przecież od wyników sprzedaży jest uzależnione wydanie kolejnych... Poe u mnie na pewno jest w trójce najlepszych autorów, w ogóle.
OdpowiedzUsuńWłaśnie mam takie same obawy, że prawdziwych wielbicieli gatunku nie jest aż tak wielu i przestaną wydawać Bibliotekę Grozy. Zdecydowanie potrzeba by było książek, które przyciągną czytelników. Mam nadzieję, że tak się stanie, bo szkoda by było tak wspaniałej serii.
Usuń