KRYMINAŁ A TRUE CRIME - AGATHA CHRISTIE I ARTHUR CONAN DOYLE

 

    Często zastanawiam się jak to jest być pisarzem ( nie, nie skrybą :-) . Na pewno trzeba mieć talent, dużo samozaparcia i pracowitości. Co jednak z wiedzą? Czy potrzebna jest specjalistyczna wiedza i wykształcenie w danej dziedzinie? Pisanie kryminałów czy thrillerów np. medycznych na pewno bardzo się różni od pisania romansów. Oczywiście nie umniejszam pisarzom romansów, ponieważ oni muszą mieć umiejętność wpływania na emocje. Chodzi mi bardziej o to, że w dzisiejszych czasach, gdzie dostęp do wiedzy jest powszechny za sprawą Internetu, pisarze opisujący zbrodnie muszą bardziej się starać, ponieważ wiele rzeczy da się sprawdzić. W praktyce oznacza to, że muszą być bliżej true crime niż kiedyś.

    True crime to gatunek literacki, który opiera się na faktach - opisuje i analizuje prawdziwą zbrodnię. Często są to książki, ale też filmy i podcasty. Ja osobiście jako fanka kryminałów uwielbiam true crime, a szczególnie lubię słuchać kryminalnych podcastów. I często jest tak jak powiedział Mark Twain "Prawda jest dziwniejsza od fikcji...". Jak to mówią "najlepsze scenariusze pisze życie". I jest to prawda, ponieważ sprawy często poruszane w podcastach są tak dziwne, zagmatwane i nieprawdopodobne, że jest wręcz niemożliwe, że zdarzyły się naprawdę, a jednak. Są to sprawy, których by nie wymyślił nawet najlepszy pisarz. Często są to zagadki wyjaśnione, jednak wiele z nich nie doczekało się rozwiązania i to może powodować frustrację. Tutaj przewagę ma fikcja literacka, ponieważ w niej zazwyczaj dostajemy rozwiązanie - takie, które podoba nam się bardziej lub mniej, ale jest. Dla wielu pisarzy prawdziwe życie stanowi inspirację i duża część książek w mniejszym lub większym stopniu opiera się na prawdziwych sprawach. A jak było kiedyś, kiedy nie było podcastów, a ludzie dowiadywali się o zbrodniach z gazet, a dla rozrywki czytali kryminały? 

    Największą moim zdaniem pisarką kryminałów pozostaje Agatha Christie. Jest to oczywiście moje subiektywne zdanie, ale nie jestem w tym odosobniona. Niektórym jej kryminały mogą nie opowiadać, ponieważ jej kariera pisarska rozpoczęła się ponad 100 lat temu, a więc może "trącić myszką" i być średnio realistyczna. Jednak jak pokazuje Carla Valentine w swojej książce "Morderstwo nie jest takie proste. Agatha Christie między kryminałem a true crime" może być to mylne założenie. Od dawna już chciałam zapoznać się z tą książką, ponieważ jak już wcześniej wspominałam jestem wielką fanką Królowej Kryminałów i bardzo interesowała mnie analiza jej dzieł przez profesjonalistę z dziedziny kryminalistyki (Carla Valentine jest technikiem patologii).

Autorka analizuje twórczość Christie zestawiając ją z ówczesną oraz obecną wiedzą kryminalistyczną. Trzeba podkreślić, że Christie nie miała wykształcenia medycznego ani kryminalistycznego, ale w czasie I wojny światowej pracowała w szpitalu oraz jako technik farmaceutyczny. Stąd też mogła zdobyć szeroką wiedzę z zakresu patologii i toksykologii. Ponadto żywo interesowała się różnymi metodami śledczymi, czytała najnowsze doniesienia prasowe w sprawie głośnych zbrodni oraz wymieniała się spostrzeżeniami z innymi autorami powieści kryminalnych w ramach Klubu Detektywów. Valentine w swojej książce udowadnia, że Agatha Christie posiadała naprawdę szeroką wiedzę kryminalistyczną, a nawet w pewnych dziedzinach wyprzedzała swoją epokę. Posiłkowała się najnowszymi osiągnięciami w sprawie metod śledczych. W swoich książkach używała np. daktyloskopii, czyli nauki o odciskach palców - używają jej najsłynniejsi detektywi Christie, czyli Hercules Poirot i panna Marple. Co ciekawe Poirot, o ile jest bardziej nastawiony na kontekst psychologiczny zbrodni, bada także wnikliwie miejsce zbrodni pod kątem śladów kryminalistycznych i robi to w sposób prawidłowy i nowatorski jak na tamte czasy kiedy nie było zestawów do takich badań (czyli używa pęsety, chusteczek, kopert itp.). Dodatkowo jak pisze Valentine w swojej książce, chociaż Królowa Kryminałów nie lubiła broni palnej, dość dobrze orientuje się w balistyce, chociaż nie udało jej się uniknąć paru błędów. Oprócz tego w swoich dziełach często używa np. analizy pisma, odcisków stóp, plam krwawych i oczywiście trucizn. Jej wiedza w tej dziedzinie jest naprawdę imponująca. Wydaje się też, że zbrodnia dokonana za pomocą trucizny jest najciekawsza i często trudna do wykrycia - ślady postrzału czy ran kłutych raczej trudno przeoczyć, a trucizny mogą być niewykrywalne. W swojej twórczości Christie często odnosi się też do słynnych spraw kryminalnych jej czasów jak np. Crippena czy Lizzie Borden. Świadczy to o tym, że też żywo interesowała się true crime, chociaż za jej czasów inaczej to wyglądało niż obecnie. Ogólnie w książce "Morderstwo nie jest takie proste" autorka w sposób bardzo ciekawy i rzetelny analizuje powieści Agathy Christie oraz podaje wiele faktów z dziedzin kryminalistyki i przedstawia historię ich powstania. Jest to naprawdę profesjonalna wiedza, wiele wnosząca dla fanów true crime oraz Królowej Kryminałów. Wprawdzie w dzisiejszych czasach przeciętny widz ma sporą wiedzę kryminalistyczną za sprawą seriali takich jak "CSI", jednak tutaj ta wiedza jest szeroka, przedstawiona w przystępny sposób i stanowi naprawdę ważne źródło informacji. Szczerze polecam zapoznać się z tą książką, bo warto. 

    W pewien sposób książka Carli Valentine pokazuje, że nie trzeba mieć wykształcenia medycznego czy skończyć szkołę Policji, żeby napisać kryminał. Wystarczy się po prostu o profesjonalną wiedzę postarać. Tak było kiedyś, a jak jest dzisiaj? Internet może być bronią obosieczną - z jednej strony można z niego czerpać masę wiedzy, jednak można ją też zweryfikować. Jest też oczywiście jeszcze jedna sprawa - dzisiejszy śledczy posiadają najsilniejszą broń przeciwko przestępcom, która nawet nie śniła się detektywom za czasów Christie, czyli analizą DNA. Dlatego też pod tym kątem tamtejsze sprawy dziś nie miały by racji bytu. Chociaż mimo to uważam jej książki za fantastyczne, a jak wiemy czasem DNA na nic się zdaje, kiedy nie ma go do czego porównać. Stąd zatrważająca liczba spraw nierozwiązanych, czego nie powinno być tak dużo skoro dysponujemy najnowocześniejszymi metodami. 

    Jak to jednak wygląda w odniesieniu do drugiego wielkiego pisarza kryminałów, czyli Arthura Conan Doyle'a. W przeciwieństwie do Agathy Christie, Doyle miał wykształcenie medyczne - był lekarzem, a postać swojego największego detektywa, czyli Sherlocka Holmesa oparł na wybitnym szkockim lekarzu Josephie Bellu. Poza tym Holmes, bardziej niż Poirot, skupia się na analizie kryminalistycznej np. pozostałości tytoniu, rodzajach wiązań lin, włókien, dokonuje analizy chemicznej itp. Oczywiście dla niego też najważniejsza jest dedukcja, ale ślady są równie ważne. Dlatego też czasem można spotkać się z żartami w stylu dedukcji Holmesa, że np. zbrodni dokonał jednooki, niski mężczyzna z siwiejącą brodą, z jednym palcem większym u nogi, chory na łuszczycę. Czy zatem Conan Doyle miał łatwiej niż Christie? Niekoniecznie, ponieważ był dużo od niej starszy i jego kariera rozpoczęła się wcześniej, kiedy było mniej metod śledczych niż za jej czasów. Jednak tutaj ciekawy aspekt przedstawia książka Margalit Fox pt. "Arthur Conan Doyle i sprawa morderstwa. Prawdziwe śledztwo twórcy Sherlocka Holmesa". 

    21 grudnia 1908 r. w Glasgow została zamordowana Marion Gilchrist - starsza dama mieszkająca samotnie, jedynie ze służącą Helen Lambie. Kobieta żyła raczej skromnie, nie licząc jej wielkiego zamiłowania do biżuterii, którą chowała w dziwnych miejscach. Nie utrzymywała też kontaktu z rodziną, czasem jedynie odwiedzała ją siostrzenica Margaret Birrell, mieszkająca w pobliżu. Wieczorem 21 grudnia jej sąsiad mieszkający piętro niżej Arthur Adams usłyszał dziwne odgłosy dochodzące z jej mieszkania. Udał się na górę, aby to sprawdzić jednak nic nie zauważył. Kiedy odgłosy się powtórzyły, wrócił na górę. Tam natknęła się na niego Lambie, która wracała ze sprawunków. Kiedy weszła do środka zauważyła tam mężczyznę, który minął oboje i wyszedł z mieszkania jak gdyby nigdy nic. Niestety kiedy weszli głębiej do mieszkania odnaleźli starszą panią, która miała strasznie pogruchotaną czaszkę. Wezwana na miejsce policja stwierdziła, że nie ma śladów włamania, ale część rzeczy staruszki przetrząśnięto. Lambie stwierdziła, że zginęła diamentowa broszka w kształcie półksiężyca. Dr John Adams, który dokonał oględzin zwłok stwierdził, że rany mogły zostać zadane stojącym nieopodal krzesłem. Brutalne zabójstwo starszej kobiety wstrząsnęło opinią publiczną, która domagała się szybkiego aresztowania sprawcy. W tym samym czasie niejaki Oscar Slater, pochodzący z Niemiec Żyd, zastawił w lombardzie diamentową broszkę w kształcie półksiężyca. Nie był on uczciwym obywatelem - był hazardzistą i stręczycielem. Na domiar złego wkrótce wypłynął do Nowego Yorku pod zmienionym nazwiskiem. Policja szybko wpadła na jego trop. Został aresztowany w Nowym Yorku i rozpoznany przez świadków. Sąd skazał go na karę śmierci, którą zamieniono na dożywocie. Sprawa wydaje się prosta, a jednak taka nie była i do akcji wkroczył sam Arthur Conan Doyle. 

Oscar Slater, Źródło Wikipedia

    Jak podkreśla Margalit Fox w swojej książce Slater był idealnym podejrzanym - imigrant, Żyd, tzw. szemrany typ - uosabiał wszystko czego bano się w epoce wiktoriańskiej. Jednak dowody przeciwko niemu i jego proces to była jedna wielka farsa. Okazuje się, że praktycznie skazano go za to kim był, a nie za to co zrobił. To bardzo ubodło szlachetną, rycerską wizję imperium jaką całe życie wyznawał Conan Doyle i dlatego postanowił pomóc. W 1912 r. wydał broszurę zatytułowaną "Sprawa Oskara Slatera", w której dosłownie zmiażdżył ustalenia oskarżycieli. Powtórzył to we wstępie do książki dziennikarza Williama Parka w 1927 r., który twierdził, że Slater był niewinny. Conan Doyle wskazał rażące błędy policji m.in. broszka zastawiona przez Slatera nie była tą, która została zabrana pannie Gilchrist, świadkowie zostali zmanipulowani, ponieważ przed okazaniem pokazano im jego zdjęcie, w ogóle ich zeznania były niespójne, szczególnie Lambie i nie wzięto pod uwagę zeznania doktora Adamsa. To tylko kilka z uchybień, było ich dużo więcej. Dzięki staraniom Parka i Conan Doyle'a, Slater w końcu odzyskał wolność, jednak dopiero po 19 latach. 

    Sprawa ta jest znakomitym przykładem, że wbrew temu co Conan Doyle twierdził, był równie dobrym detektywem co jego bohater. Posiadał niesamowitą zdolność dedukcji, oszlifowaną jeszcze przez nauki u Josepha Bella. Sprawa Slatera nie była jedyną, w którą Conan Doyle się zaangażował - doprowadził m.in. do uniewinnienia niejakiego George'a Edaljego, oskarżonego o okaleczanie bydła. Tak więc twórca Sherlocka Holmesa posiadał nie tylko talent pisarski, ale także śledczy, który jest bardzo ciekawie opisany w książce Margalit Fox. Autorka przedstawia też inne sprawy Conan Doyle'a oraz wnikliwie analizuje sprawę Slatera. Jest to naprawdę wciągająca pozycja. 

    Jak widać dwoje najsłynniejszych pisarzy kryminałów było niesamowicie utalentowanych i pracowitych. Dzięki temu mogli stworzyć swoje wspaniałe dzieła, które do dzisiaj cieszą czytelników. Opierali się nie tylko na swojej wiedzy i doświadczeniu życiowemu, ale także intuicji i spostrzegawczości. Pokazuje to, że kryminał i true crime zawsze wzajemnie się przenikały i myślę, że właśnie to czyni powieści kryminalne tak ciekawymi. 

Bibliografia:

1. Wikipedia
2. C.Valentine, Morderstwo nie jest takie proste. Agatha Christie między kryminałem a true crime, Wydawnictwo Sine Qua Non, Kraków 2022, można kupić np. tu: https://www.empik.com/morderstwo-nie-jest-takie-proste-agatha-christie-miedzy-kryminalem-a-true-crime-valentine-carla,p1296095545,ksiazka-p lub tu: https://bonito.pl/produkt/morderstwo-nie-jest-takie-proste-agatha-christie-miedzy-kryminalem-a
3. M.Fox, Arthur Conan Doyle i sprawa morderstwa. Prawdziwe śledztwo twórcy Sherlocka Holmesa, Wydawnictwo Poznańskie 2019, można kupić np. tu: https://www.empik.com/arthur-conan-doyle-na-tropie-zbrodni-fox-margalit,p1229431532,ksiazka-p lub tu: https://bonito.pl/produkt/arthur-conan-doyle-i-sprawa-morderstwa-prawdziwe-sledztwo-tworcy-sherlocka-holmesa

FILMY W STYLU STARYCH KRYMINAŁÓW Z PRZYMRUŻENIEM OKA - CZY WARTO OGLĄDAĆ?

 

    

    Ostatnio w swoich postach narzekałam na niedosyt dobrych horrorów, a dzisiaj sobie ponarzekam na brak dobrych kryminałów :-) . W końcu Polak musi sobie ponarzekać, to już nasza cecha narodowa :-) . Mówiąc jednak poważnie mam na myśli niedosyt filmów, które byłyby w stylu klasycznych kryminałów, czyli po pierwsze typowe miejsce zbrodni np. rezydencja na odludziu, historyczny teatr lub staroświecki hotel. Po drugie ofiara np. bogaty potentat lub znienawidzony szantażysta, którego to wiele osób chciałoby widzieć martwego. Po trzecie grono podejrzanych, z których każdy ma motyw, każdy coś ukrywa i miał jednakowe szanse na popełnienie zbrodni. Po czwarte detektyw prowadzący żmudne śledztwo i na końcu przedstawiający rozwiązanie wszystkim zgormadzonym w jednym miejscu. Czyli mówiąc krótko typowy, klasyczny kryminał. Dawnej było dużo ekranizacji znanych kryminałów oraz filmy Hitchcocka, teraz jednak kino bardziej jest nastawione na brutalne thrillery i filmy akcji. Na szczęście w tym temacie coś drgnęło kiedy w 2019 r. do kin wszedł film "Na noże" w reżyserii Riana Johnsona ze świetnym Danielem Craigiem w roli głównej. Wtedy też okazało się, że jednak jest zapotrzebowanie na takie filmy, ponieważ odniósł on duży sukces. Na tyle duży, że zdecydowano się na dwie kontynuacje, z których to pierwsza pojawi się na Netflixie w grudniu tego roku. W oczekiwaniu na ten mam nadzieję świetny film, można obejrzeć inne w podobnym stylu, jednak trochę bardziej na luzie i z przymrużeniem oka. Mam tu przede wszystkim na myśli premierę filmową z 16 września, czyli "Patrz jak kręcą" w reżyserii Toma George'a. 

"Patrz jak kręcą" 2022 r.

    Film wydaje się być swoistym hołdem dla Agathy Christie, a ja wszystko co jej dotyczy biorę w ciemno. Podczas imprezy po spektaklu "Pułapki na myszy" (sztuki Królowej Kryminałów, która jest najdłużej wystawianą sztuką w historii) dochodzi do morderstwa - ginie znany hollywoodzki reżyser Leo Kopernick (Adrien Brody). Miał on przenieść sztukę na plan filmowy, jednak mimo że był cenionym reżyserem nie był on zbyt lubiany, łagodnie mówiąc. Mało tego osoby przebywające w teatrze miały motyw, żeby się go pozbyć np. scenarzysta, którego scenariusz nie podobał się reżyserowi, producent mający brudny sekret, czy zazdrosny aktor. Tak więc każdy jest podejrzany i wydaje się, ze nikt nie ma alibi. Śledztwo prowadzi inspektor Stoppard (Sam Rockwell), a pomaga mu konstabl Stalker (Saoirse Ronan). Wkrótce ginie kolejna osoba, a nasi detektywi nie są nawet blisko rozwiązania zagadki. "Patrz jak kręcą" jest typową komedią kryminalną i nie udaje, że jest czymś innym. Chociaż mamy ewidentne nawiązania do klasyki jest to film zrobiony na luzie. I tak właśnie należy do niego podchodzić. Akcja i postacie są trochę pogmatwane, ale przyjemnie się ogląda. Jeśli chodzi o plusy to są nimi na pewno motywy z typowej powieści kryminalnej, czyli te o których wspomniałam już wyżej - stary teatr, nielubiana przez nikogo ofiara, podejrzani, z których każdy ma motyw i sposobność oraz detektyw rozwiązujący sprawę. Końcówka jednak jest trochę inna niż w typowym kryminale i na pewno bardzo podobałaby się reżyserowi, który zginął. Oprócz tego podobała mi się gra aktorska - szczególnie Saoirse Ronan w roli zbyt nadgorliwej pani konstabl, której zapał można by rozdzielić między jeszcze przynajmniej pięciu ludzi. Dobrze też wypada Sam Rockwell w roli ciapowatego detektywa, chociaż mam wrażenie, że nie do końca wykorzystano duży potencjał tego aktora. Dobry jest też Adrien Brody w roli nielubianego reżysera - naprawdę wzbudza irytację i ma się ochotę nim potrząsnąć. Podobał mi się też David Oyelowo w roli ekscentrycznego scenarzysty - bardzo barwna postać. Akcja w filmie jest dosyć wartka i jest parę zabawnych scen. Co do minusów to jest nim moim zdaniem osoba mordercy - wiem, że to miała być komedia, ale bez przesady oraz sama postać Agathy Christie, która pojawia się w filmie, jednak jest chyba trochę zbyt prześmiewczo pokazana. Zauważyłam też drobne nawiązanie do jej twórczości niezwiązane z "Pułapką na myszy" , ale z inną książką, ciekawe czy inni fani też to wychwycili. Ogólnie film mi się podobał, jednak naprawdę trzeba do niego podejść z przymrużeniem oka, ponieważ jeśli ktoś idzie do kina z nadzieją, że będzie to drugie "Na noże" to się może rozczarować. Jednak myślę, że naprawdę warto go obejrzeć, ponieważ jest to przyjemna komedia w starym stylu.

"Zabójczy rejs" 2019 r.

    Komedia kryminalna w reżyserii Kyle'a Newacheck'a wyprodukowana przez Netflixa. Nowojorski policjant Nick Spitz (Adam Sandler) bardzo chce zostać detektywem, jednak już trzeci raz oblewa egzamin. Ukrywa jednak ten fakt przed swoją żoną - Audrey (Jennifer Aniston) jest wielką fanką kryminałów i jest bardzo dumna z męża. W ramach prezentu rocznicowego Nick zabiera żonę w podróż po Europie. W samolocie jednak Audrey poznaje bogatego dziedzica Charlesa Cavendisha (Luke Evans), który zaprasza Spitzów na rejs jachtem jego wuja milionera Malcolma Quince'a (Terence Stamp). Podczas uroczystej kolacji wuj ogłasza zgromadzonej rodzinie i przyjaciołom, że cały swój majątek zapisuje nowo poślubionej żonie Suzi (Shioli Kutsuna). Jednak zanim udaje mu się podpisać testament gaśnie światło, a następnie Quince zostaje zasztyletowany. Wszyscy obecni na miejscu są podejrzani, ale inspektorowi de la Croix (Dany Boom) najbardziej podejrzani są Spitzowie jako obcy w tym towarzystwie. Nick i Audrey, aby oczyścić się z zarzutów postanawiają sami rozwiązać zagadkę. Nie jest to jednak takie proste, ponieważ okazuje się, że wszyscy mieli motyw. Wkrótce ginie kolejna osoba, a Spitzowie są w niebezpieczeństwie. Czy uda im się udowodnić swoją niewinność i rozwiązać sprawę? Tutaj też mamy typową komedię kryminalną, tylko nie retro ale bardziej nowoczesną. I jest to kolejny film, do którego trzeba podejść na luzie. Podkreślam, że ten film nie predysponuje do bycia ambitnym, ale ma dostarczyć rozrywki i moim zdaniem na tym polu naprawdę się sprawdza. Jest więc tutaj dużo wątków nawiązujących do klasyki kryminału, wartka akcja i parę zabawnych scen. Bardzo podobał mi się też duet Sandler-Aniston, który polubiłam od czasu "Żony na niby". W ogóle gra aktorska jest tutaj moim zdaniem na poziomie - z dobrej strony pokazują się m.in. Luke Evans, Gemma Arterton czy Dany Boon, którzy do swoich ról podchodzą na luzie, czyli tak jak ma być. Wiadomo wątki kryminalne są naciągane, jednak film bardzo przyjemnie się ogląda i stanowi on miłą rozrywkę. Dlatego też uważam, że jeśli ma się ochotę na niezobowiązujący, relaksujący seans, to ten film będzie idealny. 

"W jak morderstwo" 2021 r. 

Teraz coś z naszego rodzimego podwórka, ponieważ jak już wcześniej wspominałam uważam, że trzeba wspierać naszą narodową twórczość. Gospodyni domowa i fanka kryminałów Magda Borowska (Anna Smołowik), wychodząc pewnego wieczoru z psem, natyka się na zwłoki zamordowanej kobiety. Chociaż nie zna ofiary rozpoznaje naszyjnik, który ta miała na sobie - wydaje jej się, że należy do jej zaginionej przed laty przyjaciółki Weroniki. Śledztwo prowadzi komisarz Jacek Sikora (Paweł Domagała), który jest znajomym Magdy ze szkoły i dlatego też kobieta chce mu pomóc i odnaleźć swoją przyjaciółkę. Wygląda na to, że trop prowadzi do domu senatora Bruno Szeligi (Rafał Królikowski) gdzie ofiara była ostatnio widziana jak wszczyna awanturę. Magdzie udaje się dowiedzieć, że zamordowana też przyjaźniła się z Weroniką i podejrzewa, że ona również pragnęła dowiedzieć się co się z nią stało i przypłaciła to życiem. Okazuje się też, że pomocną rękę wyciąga do Magdy przystojny weterynarz (Jacek Knap) oraz ekscentryczny uzdrowiciel Robert Mazur (Piotr Adamczyk). Kiedy jednak zaginięcie Weroniki okazuje się bardziej skomplikowaną sprawą niż to z początku wyglądało, Magda jest w niebezpieczeństwie. Czy mimo tego uda jej się odkryć tajemnicę sprzed lat? Jest to kolejny film, do którego należy podejść z dystansem. Widziałam, że na forach nie jest on zbyt dobrze oceniany, ja jednak wyłamię się z tego trendu i powiem, że mi się podobał. Jest to bardzo przyjemna komedia, która podobnie jak wyżej wymienione nie udaje poważnego dzieła. Jest tutaj sierotowata główna bohaterka, fanka kryminałów, która boleśnie odczuła stratę przyjaciółki i bardzo chce dowiedzieć się prawdy. Może ona trochę irytować swoim infantylnym zachowaniem, ale jest naprawdę sympatyczna. Jedyne momenty kiedy miałam ochotę nią potrząsnąć nie były podczas jej ślamazarnego śledztwa, ale kiedy dawała się pomiatać mężowi-dupkowi, którego miałam ochotę kopnąć w wiadome miejsce. Podobał mi się Paweł Domagała jako piedołowaty detektyw - był w tym wszystkim taki pocieszny. I o dziwo nie zirytował mnie Piotr Adamczyk - jego postać była przerysowana i zarazem komiczna. Ogólnie postacie były nawet ciekawe i dobrze zagrane np. Dorota Segda jako typowa żona senatora oraz Szymon Bobrowski jako podejrzany biznesmen. Tak naprawdę nie wiem czemu ludzie czepiają się tego filmu - w moim odczuciu był całkiem przyzwoity oraz stanowił miłą odmianę od typowych głupawych komedyjek. Owszem intryga kryminalne nie była zbyt ambitna, ale mnie się ten film bardzo przyjemnie oglądało. 

    Podsumowując - czy warto oglądać filmy w stylu starych kryminałów, ale takie z przymrużeniem oka? Myślę, że jak najbardziej. Jest to oczywiście moje subiektywne zdanie i wielu osobom wyżej wymienione filmy mogą się nie spodobać i jak najbardziej to rozumiem. Nie każdy przepada za tego typu rozrywką i woli dzieła ambitniejsze, a takie mogą być dla niego co najwyżej średniawe. Ja jednak bardzo lubię takie filmy - mają one nawiązania do klasyki kryminału, a więc tego co lubię najbardziej oraz nie wymagają wiele od widza - ma on się zrelaksować i dobrze bawić. Jeśli o mnie chodzi to często potrzebuję takiej odskoczni - od pracy, codziennych obowiązków i stresów. Nie wszystko co oglądam musi być mądre i ambitne. Czasem też mam wrażenie, że ludzie niepotrzebnie idą do kina z konkretnymi wymaganiami i często się rozczarowują. Ja staram się podejść do oglądanych filmów bez uprzedzeń - jeśli jakiś film był nawet fajny i przyjemny to super, jeśli nie to trudno - przynajmniej spędziłam czas w kinie, zazwyczaj z bliską mi osobą, więc czego mam żałować. Dlatego też każdemu życzę dystansu i luźnego podejścia do tego co ogląda - wierzcie mi to naprawdę przydaje się w życiu. 

Bibliografia:

1. Filmweb.pl
2. Netflix Polska
3. Youtube.com

BIBILIOTEKA GROZY - H.P.LOVECRAFT "CIEŃ SPOZA CZASU"

 

    Dziś chciałam zająć się najnowszą pozycją Biblioteki Grozy Wydawnictwa C&T, czyli książką H.P.Lovecrafta "Cień spoza czasu". Myślę, że tego znakomitego mistrza weird fiction nie trzeba nikomu przedstawiać. Tym razem jest to zbiór opowiadań, z których większość (a może nawet wszystkie) została już wcześniej wydana, ja jednak nie posiadam wszystkich dlatego też oczywiście zdecydowałam się na zakup. Ponadto cieszę się, że mogłam sobie parę z nich odświeżyć. Książka składa się z dziesięciu opowiadań, w tym najbardziej znanych jak "Zeznanie Randolpha Cartera" czy "Model Pickmana". Ja chciałabym się skupić na tych, których nie czytałam oraz tych, których treść miałam ochotę sobie przypomnieć. Jednym z moich ulubionych opowiadań Lovecrafta są "Szczury w murach". 

    Bohaterem opowiadania jest potomek starego rodu de la Poer. Jego syn zginął na wojnie, ale wcześniej zaprzyjaźnił się z Edwardem Norrysem, którego stryj był obecnym właścicielem dawnej rezydencji rodu de la Poer. Nasz bohater postanawia odkupić zrujnowaną posiadłość i przywrócić ją do świetności. Przy okazji dowiaduje się, że o tym miejscu krążą przerażające opowieści i okoliczni wieśniacy unikają go jak ognia. Sam ród uważany jest za przeklęty - przodek narratora Walter uciekł do Stanów po tym jak dokonał rzezi na własnej rodzinie, która z resztą była odpowiedzialna za przeprowadzanie mrocznych rytuałów. Jednak bohater opowiadania nie wierzy w te opowieści, póki w nowo wyremontowanym domu nie zaczyna słyszeć dziwnych dźwięków dochodzących zza ścian. Wkrótce też odkrywa tajemniczą kryptę, w której prawdopodobnie składano ofiary. Pytanie tylko czy będzie on gotowy na to co kryje w sobie mroczna rezydencja? Myślę, że twórczość Lovecrafta można podzielić na dwie kategorie: pierwsza proponuje nam wędrówkę po nieznanych krainach i miejscach o kosmicznych wręcz właściwościach. Druga zaś pokazuje głęboko skrywane tajemnice, nienazwaną grozę i czający się w ciemności obłęd. Opowiadanie "Szczury w murach" należy do tej drugiej kategorii. Nie mamy tutaj typowego nawiedzenia - bardziej zło tak głęboko zakorzenione, że nie ma od niego ucieczki, tak jak od własnych więzów krwi. Lovecraft jak zawsze potrafi w genialny sposób wpływać na lęki czytelnika - kto by się nie bał słysząc w środku nocy skrobanie za ścianą przywodzące na myśl hordę wygłodniałych szczurów. Dla fanów mistrza weird fiction jest to pozycja obowiązkowa.

    Kolejnym świetnym opowiadaniem, którego akurat wcześniej nie czytałam jest "Głuchy, niemy i ślepy" napisane wspólnie z C.M. Eddym jr. Przedstawia ono historię poety Richarda Blake'a, który w wyniku wojny stał się całkowicie odcięty od świata - był głuchy, niemy i ślepy. Jednak jego umysł nadal pozostawał aktywny - poeta interesował się podaniami i ludowymi opowieściami, co było tym bardziej wytłumaczalne, że mieszkał w dawnej posiadłości Tannerów, którzy byli podejrzewani o uprawianie czarnej magii. Blake mieszkał w rezydencji wraz ze swoim służącym Dobbsem, który jednak pewnego dnia wybiegł z domu w stanie całkowitej aberracji umysłowej. Miejscowy lekarz wraz z kilkoma innymi mężczyznami postanowił udać się do posiadłości Tannerów, aby sprawdzić co się stało. Okazało się, że Blake nie żyje, ale zostawił po sobie maszynopis, w którym napisał co działo się w ostatnich chwilach jego życia. Maszynopis, który przybyłych na miejsce mężczyzn przeraził do szpiku kości. Bardzo podobało mi się to opowiadanie, ponieważ jest trochę inne od zwyczajowych dzieł Lovecrafta. Oczywiście są tutaj tajemnicze obrzędy i nienazwana groza, ale bardzo ciekawa jest historia przedstawiona przez człowieka, który mimo że jest całkowicie odcięty od świata, doświadcza czegoś przerażającego zupełnie innymi zmysłami. Już samo to, że człowiek jest całkowicie odcięty od świata zewnętrznego jest dostatecznie przerażające. Nawet nie chcę sobie wyobrażać jakie to może być uczucie. Jednak tutaj jest to przedstawione naprawdę realistycznie i pobudza wyobraźnię. 

    Tytułowe opowiadanie "Cień spoza czasu" też przeczytałam pierwszy raz. Narratorem jest Nathaniel Peaslee, który przez pięć lat znajdował się w stanie dziwnej amnezji. Był on profesorem ekonomii politycznej i podczas wykładu w 1908 r. doznał osobliwego załamania nerwowego - jakby ktoś obcy zajął jego ciało. Przytomność umysłu odzyskał dopiero pięć lat później. Lekarze bezradnie rozkładali ręce - nie mieli zielonego pojęcia co się stało. Dopiero po jakimś czasie do naszego bohatera zaczęły wracać wspomnienia co działo się z nim podczas tych pięciu lat - głównie pod postacią snów. Okazało się, że jego umysł podróżował po nieznanych krainach, zdobywał nieosiągalną dla zwykłego człowieka wiedzę i doświadczał niesamowitych rzeczy. W snach pojawiały się niezwykłe budowle, będące dziełami Wielkiej Rasy, która zamieszkiwała Ziemię na długo przed pojawieniem się człowieka. W czasie tych podróży poznał też innych ludzi, którzy doświadczyli tego samego co on. Kiedy Peaslee postanowił napisać artykuły na temat swoich przeżyć, odzywa się do niego pewien inżynier prowadzący prace na pustyni w Australii - natrafił on bowiem na pozostałości budowli, które przywodzą na myśl te, które widział on w swoich snach. Nasz bohater postanawia zorganizować ekspedycję i odkryć ślady tajemniczych stworzeń, które przed milionami lat zamieszkiwały Ziemię. Jednak czy będzie w stanie stawić czoło temu co tam zobaczy? To opowiadanie jest typowe dla twórczości mistrza weird fiction i nieco podobne do "W górach szaleństwa", "Bezimiennego miasta" czy "Przemiany Juana Romero". Mamy tutaj podobne motywy - odkrywanie szczątków dawnej cywilizacji, która jest tak samo fascynująca jak i przerażająca oraz dziwne załamanie nerwowe potrafiące zaprowadzić człowieka do nieznanych dla niego kosmicznych krain. Nie oznacza to oczywiście, że te wszystkie opowiadania są "na jedno kopyto" - za każdym razem dowiadujemy się czegoś nowego o byłych mieszkańcach naszej planety. Chociaż przyznam szczerze, że tego typu opowiadania są tymi trudniejszymi w twórczości Lovecrafta - pełno w nich szczegółowych opisów krain, budowli, cech kosmicznych stworzeń, które nie są wcale łatwe w odbiorze. Ja jednak wolę te o tajemniczych rytuałach. Tu jest takie typowej ujęcie kosmologiczne. Jednak oczywiście opowiadanie jest naprawdę mistrzowsko napisane i myślę, że warto przeczytać. 

    W "Dzienniku Alonza Typera", którego współautorem jest William Lumley, dowiadujemy się, że tytułowy bohater interesował się zjawiskami nadprzyrodzonymi i udał się do zrujnowanego domu van der Heylów, którzy byli podejrzani o uprawiane czarnej magii. W swoim dzienniku dzień pod dniu opisuje wrażenia jakie wywarło na nim stare domostwo. Typer był świadom obecności nadnaturalnych bytów i złowrogiej atmosfery spotęgowanej przez otaczające go portrety rodziny van der Heylów, którzy sprawiali wrażenie hybryd mających w sobie cechy węży. Typer odnajduje stare, zakazane księgi oraz tajemniczą kryptę, która prawdopodobnie służyła okrutnym celom. Z dnia na dzień z kartek dziennika wyziera się coraz więcej przerażenia i obłędu. Na jak straszliwą tajemnicę natknął się Alonzo Typer, czy odkryje dlaczego się tu znalazł i czy będzie w stanie stawić temu czoło? Jest to kolejne opowiadanie Lovecrafta traktujące o tajemniczych rytuałach i przeklętym rodzie. Jest to chyba jeden z jego ulubionych motywów i mój także. Narracja w formie dziennika powoduje, że zapartym tchem śledzimy losy bohatera i łatwiej identyfikujemy się z targającymi nim emocjami. Czarna magia, nadprzyrodzone byty, przekleństwo i groza wyzierające się z każdego kąta nawiedzonej rezydencji to jest zdecydowanie to czego potrzeba fanowi powieści grozy. Tutaj jest to wszystko zawarte i można doświadczyć podobnych emocji mimo, że opowiadanie jest raczej krótkie. Jednak taki mistrz jak Lovecraft potrafi zrobić na czytelniku piorunujące wrażenie już na kilku stronach. 

    Oczywiście wszystkie opowiadania zawarte w "Cieniu spoza czasu" są fantastyczne i warte przeczytania. Na szczególną uwagę zasługuje również króciutka "Historia Necronomiconu", ponieważ jest to księga, która bardzo często pojawia się w twórczości Lovecrafta i dlatego warto wiedzieć skąd się wzięła. Poza tym jak już wcześniej wspominałam pozostałe opowiadania to typowe lovecraftowskie klasyki i dla fanów pozycja obowiązkowa. Jednak dla czytelników, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z mistrzem weird fiction, polecałabym najpierw sięgnąć po np. "Zew Cthulhu", "Koszmar z Dunwich" i wcześniejsze opowiadania, które ukazały się nakładem Biblioteki Grozy. W tym tomie jest niejako rozwinięcie jego twórczości i warto najpierw zapoznać się z wyżej wymienionymi, aby lepiej ją zrozumieć. 

Bibliografia:

1. H.P.Lovecraft, Cień spoza czasu, Wydawinctwo C&T, Toruń 2022, można kupić np. tu: https://bonito.pl/produkt/cien-spoza-czasu

MORDERSTWO W INTERNACIE, CZYLI (NIE)IDEALNY POCZĄTEK SZKOŁY

    Dzisiaj pierwszy dzień szkoły i myślę, że dużo osób takich jak ja, które edukację zakończyło dawno temu, patrzy na ten dzień z sentymentem. Dzieci i młodzież, której skończyły się już wakacje pewnie ma inne zdanie. Ja jednak z rozrzewnieniem wspominam czasy kiedy jedynym moim obowiązkiem była nauka i posprzątanie pokoju. Kiedy jesteśmy młodzi bardzo nam śpieszno do bycia dorosłym i zazwyczaj nie doceniamy tego co mamy. Potem musimy iść do pracy, wykonywać obowiązki domowe i mieć tylko 26 dni urlopu w roku. Dlatego też czasy szkolne mogą w nas budzić sentyment. Chociaż z drugiej strony szkoła może być też wręcz miejscem bitwy - istnienie różnych grup zwalczających się wzajemnie, desperackie dążenie do akceptacji, chęć wykazania się. Dlatego też życie szkolne rzadko przypomina sielankę, a jeszcze gorzej jest w zamkniętym środowisku jakim jest internat. Stąd właśnie mój pomysł na przedstawienie książek, których akcja dzieje się właśnie w internacie, w którym dochodzi do niecodziennych wydarzeń.

Agatha Christie "Kot wśród gołębi"

    Meadowbank, renomowana szkoła dla dziewcząt. Wydawałoby się, że to ostatnie miejsce, w którym może zostać popełnione morderstwo, a jednak. W nowo wybudowanym pawilonie sportowym zostają odnalezione zwłoki nauczycielki gimnastyki. Nie miała ona powodu, aby przebywać w tym miejscu o później porze. Czyżby nakryła złodzieja? Jedna z uczennic, księżniczka Shaista uważa, że zabójstwo nauczycielki może być z nią związane. Była ona zaręczona z księciem Alim Yusufem, arabskim władcą przychylnym zachodowi, który zginął podczas rewolucji. Książę posiadał niezwykle cenne diamenty, którymi są zainteresowane szajki złodziei. Klejnoty warte setki tysięcy funtów na pewno stanowią poważny motyw. Jednak co miała z tym wspólnego nauczycielka gimnastyki? Kiedy w szkole dochodzi do porwania i kolejnego morderstwa jedna z uczennic Meadowbank postanawia wziąć sprawy w swoje ręce i udaje się po pomoc do słynnego detektywa Herculesa Poirot. Trafia on na skomplikowany węzeł intryg, zazdrości, skrywanych sekretów i międzynarodowych szpiegów. Czy jednak Meadowbank da się jeszcze uratować? Nie jest to taki typowy kryminał Agathy Christie. Chociaż mamy tu klasyczne morderstwa i krąg podejrzanych, otrzymujemy także intrygę polityczną w tle. Ciekawie przedstawiona jest sama szkoła dla panien, głównie z punktu widzenia dyrektorki panny Bulstrode. Tak właśnie można sobie wyobrazić staroświecką, elitarną szkołę - elegancką, snobistyczną, ale mającą swój urok. Sama intryga kryminalna jest oczywiście jak to u Agathy Christie na wysokim poziomie. Chociaż Hercules Poirot pojawia się właściwie pod koniec książki, to i tak jak zwykle staje na wysokości zadania. Mimo, że nie ma tutaj wielu zwrotów akcji, to książka i tak bardzo wciąga. Serdecznie polecam nie tylko fanom Królowej Kryminałów. 

Tana French "Ściana sekretów"

    Akcja powieści dzieje się w ekskluzywnej szkole katolickiej imienia świętej Kildy w Irlandii. Parę miesięcy wcześniej doszło tam do zabójstwa - ktoś strzaskał głowę szesnastoletniego Chris Harpera, ucznia sąsiedniej szkoły. Sprawa pozostała nierozwiązana, co do tej pory dręczy detektyw Conway, która prowadziła śledztwo. Niespodziewanie do detektywa Stephena Morana zgłasza się uczennica szkoły Holly Mackey, która jest córką policjanta. Przekazuje mu ona notatkę, którą ktoś przyczepił do tzw. ściany sekretów - miejsca w którym dziewczęta mogą anonimowo dzielić się swoimi przemyśleniami i problemami. Tekst na notatce brzmi: "Wiem, kto go zabił". Zaintrygowany detektyw Moran zgłasza się do detektyw Conway i razem postanawiają udać się do świętej Kildy, aby spróbować rozwiązać tą zagadkę. Na miejscu wygląda na to, że grupa która mogła przypiąć do tablicy karteczkę zawęża się do 8 osób - są to dwie kliki dziewczyn wzajemnie się zwalczających i jak się okazuje mających coś do ukrycia. Przed detektywami nie lada wyzwanie - czy osoba, która zostawiła notatkę naprawdę coś wie? Śledczy mają niewiele czasu, dziewczęta nie są skore do współpracy, a po szkole chodzi plotka, że straszy w niej duch Chrisa. Czy uda się rozwiązać tak trudną zagadkę? Na początku chciałam podkreślić, że nie jest to typowy kryminał, bądź thriller. Raczej mieszanka tych dwóch gatunków plus zjawiska nadprzyrodzone i ciekawe ujęcie psychologiczne. Książka jest naprawdę obszerna i mamy w niej wiele opisów życia nastoletnich dziewczyn. Chociaż z jednej strony wszystko wydaje się typowe - popularne dziewczyny kontra outsiderki, to jednak z czasem mamy wrażenie, że sprawa ma drugie dno. Poza tym dochodzą do tego zjawiska nadprzyrodzone - rzekomy duch oraz ponadnaturalne zdolności i te wątki nie są do końca wyjaśnione co budzi niepokój. W ogóle czytając książkę do końca miałam wrażenie, że nie wszystko zostało to klarownie przedstawione, tak jak sama osoba mordercy i jej motywacje. Niektórych czytelników mogą męczyć długie opisy wspomnień dziewczyn i wydarzeń nie do końca mających związek z morderstwem, chociaż w jakiś sposób nakreślają one jego tło. Ciekawa jest też korelacja między detektywami - cierpliwym Moranem i pyskatą Conway oraz osoba moim zdaniem najbardziej tajemnicza z całej książki, czyli Holly. Jest tu też dużo zeznań świadków, ale to akurat mi się podobało - Moran, który jest facetem wydaje się bardzo dobrze rozumieć psychologię nastolatek, a agresywna Conway świetnie go uzupełnia. Ich śledztwo to najlepsze fragmenty z całej książki. Mimo, że książka jest obszerna, wcale niełatwa w odbiorze oraz dosyć zagmatwana, wydaje mi się, że warto po nią sięgnąć. Myślę, że szczególnie przypadnie do gustu osobom lubiącym thrillery psychologiczne. 

Simone St. James "Złamane dusze"

    Idlewild Hall rok 2014. Stara szkoła dla dziewcząt z internatem, obecnie zamknięta. 20 lat temu w okolicy doszło do brutalnego zabójstwa. Syn miejscowego bogacza zamordował swoją dziewczynę. Mimo, że upłynęło tyle lat, jej siostra dziennikarka Fiona Sheridan nadal nie potrafi pogodzić się ze stratą. Ponadto okazuje się, że Idlewild Hall zostało sprzedane i ma zostać odrestaurowane. Fiona postanawia napisać o tym artykuł. Sprawa wciąga ją całkowicie kiedy na terenie dawnej szkoły zostają odnalezione zwłoki sprzed dziesiątek lat. Fiona dowiaduje się, że w latach pięćdziesiątych na tym terenie doszło do zaginięcia. Postanawia odkryć prawdę, jednak nie wie że to śledztwo zaprowadzi ją na bardzo niebezpieczną ścieżkę. 

     Idlewild Hall rok 1950. Szkoła z internatem dla tzw. trudnych dziewcząt, czyli nieślubnych, z problemami emocjonalnymi oraz po prostu zbyt mądrych i niezależnych jak na tamte czasy. Atmosfera panująca w szkole jest mało ciekawa jednak cztery przyjaciółki i współlokatorki Katie, Roberta, Cece i Sonia wspierają się wzajemnie. Po szkole od lat krążą pogłoski o tym, że nawiedza ją duch Mary Hand - młodej dziewczyny, która z powodu nieślubnego dziecka została wyrzucona z domu i zamarzła na śmierć. Przyjaciółki widują ducha Mary, ale boją się przyznać. Ich harmonię zakłóca jednak straszne wydarzenie - Sonia nie wraca z wizyty u krewnych. Wszyscy dookoła twierdzą, że uciekła ale przyjaciółki wiedzą swoje - Soni musiało przytrafić się coś złego, bowiem nigdy by ich nie zostawiła. Postanawiają za wszelką cenę odkryć co stało się z ich przyjaciółką. 

    Jest to bardzo intrygująca książka, wyróżniająca się pod paroma względami. Po pierwsze mamy dwie linie czasowe, w których dzieje się akcja i są one ze sobą powiązane mimo, że między nimi jest ponad sześćdziesiąt lat różnicy. Po trzecie mamy dwie zagadki kryminalne połączone ze zjawiskami nadprzyrodzonymi. Zaginięcie, śmierć i grasujący duch jest to bardzo ciekawe połączenie. Sama koncepcja dlaczego duch się pojawia bardzo mi się spodobała. Po czwarte jest tutaj bardzo ciekawe tło historyczne, mianowicie straszny los ofiar obozów koncentracyjnych i sprawiedliwości, która może dosięgnąć każdego, nawet po latach. Ponadto książka ma naprawdę fantastyczny klimat i mimo, ze jest dosyć obszerna to nie nudzi. Postacie też są bardzo dobrze napisane - szczególnie podobała mi się Katie - dziewczyna inteligenta, silna, zdeterminowana i z charakterem. Zakończenie też jest naprawdę satysfakcjonujące, dlatego uważam, że to wspaniała lektura dla wielbicieli kryminałów i nie tylko. 

    Myślę, że książki których akcja dzieje się w szkole z internatem naprawdę mogą ciekawić, ponieważ jest to pewna zamknięta społeczność, której problemy są niewidoczne na pierwszy rzut oka. Aby poznać prawdziwość tej zamkniętej przestrzeni trzeba się w nią zagłębić. Wtedy okazuje się, że wśród idealnie wyprasowanych mundurków mamy niejedną mrożącą krew w żyłach tajemnicę. Jeśli ktoś lubi taką atmosferę to szczerze polecam oddać się lekturze.

Bibliografia:

1. A.Christie, Kot wśród gołębi, Wydawnictwo Hachette 2002, inne wydanie można kupić np. tu: https://bonito.pl/produkt/kot-wsrod-golebi-wyd-2022 lub tu: https://www.empik.com/kot-wsrod-golebi-christie-agatha,p1046659654,ksiazka-p
2. T.French, Ściana sekretów, Wydawnictwo Albatros, Poznań 2016, można kupić np. tu: https://www.empik.com/sciana-sekretow-french-tana,p1127051584,ksiazka-p?fromSearchQuery=%C5%9Bciana+sekret%C3%B3w+wiem+zabi%C5%82 lub tu: https://bonito.pl/produkt/ciana-sekretow-wiem-kto-go-zabil
3. S.St.James, Złamane dusze, Wydawnictwo NieZwykłe 2018, można kupić na Allegro